Lærlingens rettar og plikter

Publisert: 06.01.2025 / Oppdatert: 06.01.25

Overgangen frå å vere elev til å bli lærling kan vere stor. Under finn du informasjon om dine rettar og plikter som lærling.

Dine rettar som lærling eller lærekandidat

  • Du skal ha ein arbeidsavtale og ein godkjent lære-/opplæringskontrakt. I arbeidsavtalen skal det stå informasjon om løn og arbeidstid. Arbeidsavtalen skal ha same varighet som lærekontrakten.
  • Du har rett til opplæring etter gjeldande læreplan. Opplæringa skal bli tilpassa. Lærebedrifta skal ha ei intern opplæringsplan med oversikt over tidfesta arbeidsoppgåver knytt til kompetansemåla i læreplanen, og kven som er ansvarleg for opplæringa.
  • Du har rett på vurdering og rettleiing undervegs i læretida di
  • Du har rett på ein halvårssamtale kvart halvår. I samtalen skal du få delta i planlegging av eiga opplæring og få rettleiing i korleis du kan utvikle deg vidare.
  • Du har rett på eit trygt og godt arbeidsmiljø fritt for trakassering og mobbing. Dersom du opplever utfordringar i læretida kan du snakke med nokon i bedrifta eller i opplæringskontoret. Du kan også kontakte fagrådgivarane i fylkeskommunen for å få hjelp til å løyse utfordringane.
  • Du skal bli meldt opp til fagprøve før læretida er ferdig. Dette skal lærebedrifta gjere. Dersom du er lærekandidat kan du gå opp til avsluttande kompetanseprøve.

Dine plikter som lærling eller lærekandidat

For lærlingar

  • Du må gjere deg godt kjent med læreplanen i faget ditt
  • Du må følge reglene i bedrifta og gjere deg kjent med rutinene
  • Du må møte presis på arbeid
  • Du må vere aktiv og vise engasjement for å lære
  • Du må sjå til at manglande eller ikkje beståtte fag er bestått før du skal opp til fagprøve.
  • Du må planlegge, gjennomføre, vurdere og dokumentere eige arbeid gjennom læretida.

For lærekandidatar

  • Du må gjere deg godt kjent med din eigen tilpassa opplæringsplan
  • Du må følge reglene i bedrifta og gjere deg kjent med rutinene
  • Du må møte presis på arbeid
  • Du må vere aktiv og vise engasjement for å lære
Les meir på mrfylke.no

Arbeidstid

Som lærling skal du følgje arbeidstida bedrifta har for sine tilsette. Dette gjeld både om bedrifta har fast arbeidstid på dagtid, eller om bedrifta har turnusarbeid. I følgje arbeidsmiljølova er det 40 timars arbeidsveke i Noreg. Fag og -bransjeorganisasjonane har inngått tariffavtaler om 37,5 timars arbeidsveke. Arbeidstida di vil avhenge av om det er inngått tariffavtale eller ikkje. Går du i turnus skal det vere minst 10 timar mellom kvart skift om ikkje anna er avtalt. Lærlingar/lærekandidatar under 18 år kjem inn under regelen om at arbeidsdagen skal vere i tidsrom mellom kl. 06.00 og kl. 23.00, og skal ikkje arbeide meir enn 40 timar pr. veke.

Oppmøte og fråvær

Dei tilsette på ein arbeidsplass er som regel avhengig av kvarandre for at arbeidsoppgåver skal bli gjort. Det er difor viktig å møte presis. Du har plikt til å melde frå om du må vere heime grunna sjukdom. Stort fråvær i læretida kan medføre utvida læretid, eller i verste fall heving av kontrakta.

Lønn

Læretida i dei fleste fag er på to år. Teknisk sett blir det eine året rekna som opplæringsår, og det andre året for verdiskapingsår der du er produktiv for bedrifta. Du får i læretida ei årslønn fordelt over to år. Kva du får i lønn er ulikt frå fagområde til fagområde. Fordelinga av lønn til lærlingar er oftast slik:

  • 1.halvår : 30 % av løn til fagarbeidar
  • 2.halvår: 40 % av løn til fagarbeidar
  • 3.halvår : 50 % av løn til fagarbeidar
  • 4.halvår: 80 % av løn til fagarbeidar

I byrjinga av læretida får du mest opplæring medan du på slutten bidreg mest til å skape verdi i bedrifta.
Difor er gjerne fordelinga slik.

Det er eigne reglar for betaling av overtid og ein må vere over 18 for å kunne jobbe overtid. Avtal alltid overtidsbetaling før du tek på deg arbeidet.

Ferie og feriepengar

Når du er lærling føl du ikkje lenger skulen sine feriar, men har rett på ferie på lik linje med andre arbeidstakarar.
Feriepengar blir beregna ut frå det du tente året før og første sommarferie som lærling kan utbetalinga bli lav.
Mange tar difor ut færre ferieveker det første året i arbeid.

Arbeidstøy

Det er vanleg at arbeidsplassen held deg med arbeidstøy og verktøy. Arbeidsgivar har ansvar for at nødvendig verneutstyr er tilgjengeleg. Du har plikt til å bruke verneutstyret.

Sjukeløn og fødselspengar

Som lærling er du arbeidstakar med dei same rettane som andre arbeidstakarar.
Du har rett på sjukelønn som lærling.
Blir du gravid har du rett til permisjon og fødselspengar på same vilkår som andre. Det er viktig å avklare med arbeidsgivar korleis ein slik situasjon skal handterast.

Hjelp ved konfliktar

Om noko blir problematisk for deg i bedrifta der du er lærling, må du først forsøke å ta opp dette på lavaste nivå- dvs med instruktør/fagleg leiar, personalansvarleg eller tilsynsrepresentant i bedrifta. Mykje kan løyse seg om ein snakkar om det.

Ta gjerne også kontakt med opplæringskontoret. I oppfølgingssamtaler med NÅOPP blir du også oppforda til å ta opp ting du meiner er problematisk eller som du er usikker på.

Om problema ikkje blir løyst i bedrifta kan du kontakte Opplæring i bedrift i Møre og Romsdal fylke eller elev- og lærlingombodet.

Lurar du på noko?

Ikkje nøl med å ta kontakt!

Marit Håhjem Volstad
+47 907 97 267

Arbeidsmiljøloven